Mkanda wa jeshi

Mkanda wa jeshi (Herpes Zoster) ni ugonjwa unaosababishwa na virusi vya varicella-zoster, ambavyo pia husababisha tetekuwanga. Baada ya mtu kupona tetekuwanga, virusi hivi hubaki kwenye mishipa ya fahamu kwa hali ya usingizi na vinaweza kujirudia baadaye kama mkanda wa jeshi. Ugonjwa huu hujitokeza kama vipele vyenye maumivu, vilivyopangwa kwa mstari kwenye eneo moja la mwili ambalo linahudumiwa na mshipa mmoja wa fahamu.

Visababishi vya mkanda wa jesho

Kisababishi kikuu cha mkanda wa jeshi ni maambukizi ya awali ya virusi vya varicella-zoster (tetekuwanga). Hli zifuatazo ziannzongeza hatari ya kuamka kwa mkanda wa jeshi;

• Kupungua kwa kinga ya mwili, kama inavyotokea kwa wazee, wagonjwa wa UKIMWI, kisukari, au wanaopata matibabu ya saratani.

• Msongo wa mawazo na uchovu mkubwa.

• Uzee (watu walio na umri wa zaidi ya miaka 50 wana hatari kubwa zaidi).

• Matumizi ya dawa za kupunguza kinga ya mwili kama steroids.

  
  

Dalili za mkanda wa jeshi

Mbali na kuonekana kwa vipele, mkanda wa jeshi huambatana na;

• Maumivu makali au hisia za kuwashwa kwenye upande mmoja wa mwili.

• Vipele vidogo vyenye maji vinavyojitokeza kama mkanda kwenye ngozi.

• Homa, uchovu, na maumivu ya kichwa.

• Hisia za ganzi au kuwaka moto kwenye ngozi kabla ya vipele kujitokeza.

• Katika visa vichache, maumivu yanaweza kuendelea hata baada ya vipele kupona (postherpetic neuralgia).

  
  

Tiba ya mkanda wa jeshi

Dawa za kupunguza virusi (Antivirals)

Dawa kama vile Aciclovir, Valaciclovir, au Famciclovir – husaidia kupunguza muda wa ugonjwa na ukali wake ikiwa zitatumiwa mapema ndani ya masaa 72 baada ya dalili za kwanza.

Dawa za maumivu

Paracetamol au ibuprofen kwa maumivu madogo. dawa kali zaidi kama pregabalin au gabapentin ikiwa kuna maumivu makali ya neva.

Dawa za antihistamine

Dawa kama vile loratadine au cetirizine kusaidia kupunguza muwasho.

Matibabu ya nyumbani ya mkanda wa jeshi

Mambo na matibabu yafuatayo ni muhimu kuzingatiwa na yanaweza kumsaidia mgonjwa wa mkanda wa jeshi akiwa nyumbani kabla ya kwenda hospitali;

• Kukanda kwa barafu au kitambaa chenye maji baridi: Husaidia kupunguza maumivu na muwasho.

• Kupaka mafuta ya aloe vera au asali: Husaidia ngozi ipone haraka.

• Kuepuka kugusa au kuchubua vipele: Ili kuepuka maambukizi ya pili.

• Kuvaa nguo laini na zisizobana: Kupunguza msuguano kwenye vipele.

• Kupumzika vya kutosha na kuepuka msongo wa mawazo: Kinga ya mwili inafanya kazi bora ukiwa umetulia.

  
  

Kinga ya mkanda wa jeshi

Unaweza kujikinga na mkanda wa jeshi kwa kufanya mambo yafuatayo

• Kupata chanjo ya shingles (Zoster vaccine): Inapendekezwa kwa watu walio na umri wa zaidi ya miaka 50 au wenye kinga dhaifu.

• Kuepuka watu wenye tetekuwanga ikiwa hujawahi kuugua: Virusi vya varicella-zoster vinaweza kusababisha tetekuwanga kwa wale ambao hawajawahi kupata ugonjwa huo.

• Kuimarisha kinga ya mwili: Kupitia ulaji bora, mazoezi, na kupunguza msongo wa mawazo.

Wakati wa kumwona daktari unapokuwa na mkanda wa jeshi?

Mwone daktari haraka endapo una hali zifuatazo;

• Kama vipele vinaenea karibu na macho, kwani vinaweza kusababisha upofu.

• Kama maumivu ni makali sana na hayaeleweki.

• Ikiwa una kinga dhaifu na vipele vinaenea haraka.

• Kama una dalili za maambukizi ya pili, kama usaha au homa kali.

• Ikiwa maumivu yanaendelea hata baada ya vipele kupona (postherpetic neuralgia).

Hitimisho

Mkanda wa jeshi si ugonjwa wa kutishia maisha, lakini unaweza kusababisha matatizo makubwa ikiwa hautatibiwa kwa wakati. Ni muhimu kuanza tiba mapema ili kupunguza madhara yake.