Kolestro ni neno tiba linalotumika hapa ULY clinic, limetokana na neno tiba “cholesterol” ambalo asili yake ni kigiriki likiwa linamaana ya kampaundi ngumu ya sterol inayopatikana kwenye tishu za Wanyama wote, damu, nyongo, na mafuta ya Wanyama. Kwa Kiswahili jina ambalo linafahamika ni lehemu.

Mwili unahitaji kolestro ili uweze kutengeneza homoni , vitamin D na vimeng’enya vya chakula. Kolestro nyingi kupita kiasi kwenye mishipa ya damu huweza kutengeneza plagi kwenye mishipa hiyo na kufanya ipungue kipenyo -atherosklerosisi, au kuziba kabisa. Kuziba kwa mishipa ya damu huweza kusababisha magonjwa mbalimbali kama mshituko wa moyo na kiharusi.

Upo muunganiko wa mafuta na protini ambao huweza kutengeneza kolestro tofauti kwenye mwili kama ifuatavyo;

• Lipoprotini yenye ujazo mkubwa-HDL

• Lipo protini yenye ujazo mdogo-LDL

• Lipoprotini yenye ujazo mdogo Zaidi-VLDL lipoprotein

Lipoprotini yenye ujazo mkubwa-HDL

Hukulikana kama kolestro nzuri kwa sababu hubeba kolestro mbaya kutoka sehemu zingine za mwili na kupeleka kwenye Ini , ini hufanya kazi ya kuondoa kolestro mwilini.

Lipo protini yenye ujazo mdogo-LDL

Hii hujulikana kama kolestro mbaya kwa sababu hii hutengeneza plagi ndani ya mishipa ya dam una kuifanya kuwana kipenyo kidogo au kuziba kabisa.

Lipoprotini yenye ujazo mdogo Zaidi-VLDL lipoprotein

Hii pia ni kolestro ambayo ni mbaya zaidi sababu hupelekea kutengenezwa kwa plagi kwenye mishipa ya damu na kuifanya kuwa miembamba, pia hubeba mafuta ya traiglaiseraids kwa wingi.

Mambo yanayoongeza kolestro kwenye damu

Tabia ya kutokula kiafya:- kula kwa wingi vyakula vyenye mafuta kwa wingi kama nyama za kukaanga au zenye Mafuta, chokoleti, vyakula vya kukaanga, vyakula vya viwandani.

Kutofanya mazoezi na kukaa kwa muda mrefu:- Kutokufanya mazoezi huongeza kiasi cha kolestro mwilini. Kufanya mazoezi huongeza mwili kutumia Mafuta mwilini.

Kuvuta sigara:- Hii hali huweza kuongeza kolesto kwa kupunguza kiasi cha lipoprotini yenye ujazo mkubwa

Makundi yaliyo hatarini kuwa na kolestro nyingi

Umri mkubwa zaidi; Kadri umri unavyozidi kuwa mkubwa zaidi kolestro katika mwili huzidi kuwa kubwa ,kwa watoto wadogo na vijana ni wachache sana huweza kuwa na kolestro kubwa

Kurithi; Hali ya kolestro kuwa juu inaweza kuwa ni hali ya kifamilia ambayo hurithisha kwa watoto wa Familia

Kuwa na uzito kupita kiasi; Kuwa na uzito kupita kiasi huweza kuongeza kiasi cha kolestro mwilini

Kabila: Jamii ya waafrika wengi huwa na kolestro kwa wingi kupita wazungu

Vyakula vyenye kolestro nyingi

• Mayai: Yai moja huweza kuwa na kolestro Milligram 211

• Nyama za ogani kama moyo, maini,

• Vyakula vya kukanga

• Nyama za kusindikwa viwandani

• Vyakula vinavyoandaliwa kwa sukari na mafuta mengi kama keki ,sukari ya barafu

• Samaki wenye magamba kama shrimp na crab

• Maziwa mgando

• Jibini

Vyakula vyenye kolestro kidogo

• Kunde, maharage, mbaazi

• Parachichi

• Samaki mfano aina ya salmon

• Matunda kwa wingi

• Maharage ya soya

• Mboga za majani

• Majani ya mboga za kijani

Njia nzuri za kiafya kuepuka kolestro kwenye damu

• Kula vyakula vyenye nyuzinyuzi kwa wingi kama matunda, maharage, kunde

• Kufanya mazoezi kwa kwa ratiba maalumu

• Kupunguza uzito

• Kuacha tabia zisizo za kiafya kama kula vyakula vya mafuta sana

• Kula matunda kwa wingi

Magonjwa yatokanayo na kolestro nyingi

• Shinikizo la juu la damu

• Kisukari

• Kuferi kwa moyo

• Kiharusi

Vipimo kwa ajili ya kolestro mwilini

Kipimo cha kupima jumla ya kolestro mwilini:- kipimo hiki huweza kupima aina zote za kolestro mwilini

Kipimo cha kolestro wakati wa mfungo wa usiku:- Hiki huweza kuonyesha kolestro na triglycerides

Dawa zinazoshusha kiasi cha lehemu mwilini

• Atorvastatin (Lipitor)

• Fluvastatin (Lescol)

• Lovastatin

• Pitavastatin (Livalo)

• Pravastatin (Pravachol)

• Rosuvastatin calcium (Crestor)

• Simvastatin (Zocor)