Umri wa kuonekana kwa dalili za selimundu

Maswali ya msingi

1. Samahan dokta, naomba kuuliza sickle seli inaweza kuanza kutoa dalili ukiwa mkubwa kama miaka nane?

2. Je, selimundu inaanza kuoneysha dalili kuanzia miaka mingapi?

Majibu

Ndiyo, ugonjwa wa selimundu (sickle cell) unaweza kuanza kuonyesha dalili hata kwa watoto wakubwa, kama miaka nane, ingawa mara nyingi dalili zake huanza mapema zaidi kati ya miezi 4 hadi mwaka mmoja wa maisha.

Hata hivyo, kuna sababu kadhaa zinazoweza kufanya dalili zichelewe kuonekana hadi mtoto akiwa mkubwa. Mambo hayo yameorodheshwa hapa chini.

i. Aina ya ugonjwa wa selimundu

Kuna aina mbalimbali za ugonjwa wa selimundu:

• HbSS (aina kali zaidi)

• HbSC

• HbSβ⁺ Thalassemia na

• HbSβ⁰ Thalassemia

Aina zisizo kali sana kama HbSC au HbSβ⁺ Thalassemia zinaweza kuchelewa kuonyesha dalili au kuwa na dalili nyepesi.

ii. Mazoea au mazingira bora

Baadhi ya watoto huishi bila dalili kubwa ikiwa wanaishi mazingira yasiyokuwa na vichocheo vya mashambulizi kama baridi kali, upungufu wa maji mwilini, magonjwa ya mara kwa mara, nk

iii. Dalili zipo lakini hazikutambulika mapema

Baadhi ya dalili kama maumivu ya mara kwa mara ya mifupa, uchovu wa mara kwa mara, au maambukizi ya mara kwa mara huweza kuchukuliwa kama matatizo ya kawaida ya utotoni hadi baadaye ndipo ugonjwa unatambulika rasmi kwa vipimo.

iv. Dalili ambazo zinaweza kuonekana kwa mtoto mkubwa

• Maumivu ya mara kwa mara

• Kuvimba mikono au miguu (haswa kabla ya miaka 5, lakini huweza kurudi baadaye)

• Uchovu usioelezeka

• Maambukizi ya mara kwa mara

• Macho kuwa ya manjano

• Ukuaji kuchelewa au kuchelewa kubalehe

Hitimisho

Ikiwa una wasiwasi wa mtoto kuwa na selimundu, kipimo cha hemoglobin electrophoresis  kinapaswa kufanyika ili kuthibitisha uwepo wa ugonjwa.

Rejea za mada hii

1. Serjeant GR. Sickle-cell disease. Lancet. 1997;350(9079):725–30.

2. Rees DC, Williams TN, Gladwin MT. Sickle-cell disease. Lancet. 2010;376(9757):2018–31.

3. Piel FB, Steinberg MH, Rees DC. Sickle Cell Disease. N Engl J Med. 2017;376(16):1561–73.

4. Ware RE, de Montalembert M, Tshilolo L, Abboud MR. Sickle cell disease. Lancet. 2017;390(10091):311–23.

5. Centers for Disease Control and Prevention. Sickle Cell Disease (SCD): Data & Statistics [Internet]. CDC; 2023 [cited 2025 Apr 5]. Imechukuliwa 05.04.2025 kutoka: https://www.cdc.gov/ncbddd/sicklecell/data.html

6. National Heart, Lung, and Blood Institute. What Is Sickle Cell Disease? [Internet]. NHLBI; 2022 [cited 2025 Apr 5]. Imechukuliwa 05.04.2025 kutoka: https://www.nhlbi.nih.gov/health/sickle-cell-disease