Haja ngumu: Visababishi na matibabu
Swali la msingi
Habari daktari, nasumbuliwa na haja kubwa inakuwa haitoki inaishia njiani ni dawa gani ni nzuri Kwa kutumia. Mimi ni mwanaume nina umri wa miaka 31 na sijatumia dawa yoyote ile na nilifanyiwaga upasuaji wa nyonga miaka 3 iliyopita.
Majibu
Habari, na pole sana kwa usumbufu unaokukumba. Tatizo la haja kubwa kuishia njiani linaweza kuwa dalili ya choo kigumu (haja ngumu) au kupungukiwa na nguvu ya misuli ya tumbo la haja kubwa (puru). Sababu zake zinaweza kuwa;
Visabaishi vya haja ngumu
Baadhi ya visababishi vya kutokwa na haja ngumu vinaweza kuwa kama ifuatavyo;
Lishe isiyo na nyuzi lishe za kutosha — kama vile kukosa mboga za majani na matunda.
Kutokunywa maji ya kutosha.
Kukaa muda mrefu bila kwenda haja kubwa.
Kutokufanya mazoezi.
Magonjwa ya mfumo wa neva au matatizo ya misuli ya njia ya haja kubwa.
Mabadiliko ya homoni — kama vile ujauzito au matatizo ya tezi.
Matibabu ya haja ngumu
Dawa zinazoweza kusaidia
Dawa hizi hupatikana madukani pasipo kuandikiwa na daktari;
Dawa kilainisha haja kubwa
Docusate sodium (Colace) – Husaidia kulainisha kinyesi.
Dawa kiongeza mjongeo
Bisacodyl (Dulcolax) – Huchochea utumbo kusukuma kinyesi.
Senna – Dawa ya asili inayosaidia misuli ya utumbo kufanya kazi.
Dawa kilainisha haja na kiongeza unyevu Lactulose au Polyethylene glycol (PEG) – Huongeza maji kwenye utumbo kusaidia kinyesi kuwa laini.
Matibabu ya nyumbani
Kunywa maji glasi 6–8 kwa siku.
Kula mboga za majani kama mlenda, matembele, majani ya maboga, na matunda kama papai, embe, na parachichi.
Ongeza vyakula vyenye nyuzilishe kama uji wa nafaka zisizosindikwa (mtama, uwele) na mikate ya unga wa ngano isiyokobolewa.
Fanya mazoezi mepesi kama kutembea dakika 30 kila siku.
Jitahidi kwenda haja kila siku na usizuie unapotaka kwenda.
Wakati wa kumwona Daktari?
Mwone daktari ikiwa unapata hali zifuatazo;
Maumivu makali unapojaribu kujisaidia.
Damu kwenye kinyesi.
Hali hii imekuwepo kwa zaidi ya wiki moja bila kuboreka.
Unahisi uvimbe au kizuizi sehemu ya haja kubwa.
Tiba Mlo
Hapa nimekutengenezea ratiba ya mlo wa siku 3 kukusaidia. Mlo huu una nyuzinyuzi nyingi, maji ya kutosha na viambato vinavyosaidia kulainisha kinyesi na kuhamasisha utumbo kufanya kazi.
Siku ya Kwanza
🕗 Asubuhi:
Glasi 1 ya maji ya uvuguvugu yenye asali kidogo na limao
Uji wa ulezi au mtama usiotiwa maziwa mengi
Parachichi nusu au papai kiasi
🕙 Saa 4 asubuhi
Tikiti maji kipande
Glasi ya maji ya chia
🕛 Mchana:
Ugali wa dona (unga usiokobolewa)
Mboga za majani (mlenda, mchicha, matembele)
Maharage au samaki wa kuchemsha
Glasi ya maji 1 kabla na baada ya kula
🕓 Saa 10 jioni:
Embe au nanasi kipande
Glasi ya maji
🕖 Usiku:
Wali au ugali wa dona
Maharage au dengu
Kachumbari yenye parachichi
Glasi ya maji ya chia
Siku ya Pili
🕗 Asubuhi:
Glasi 1 ya maji ya uvuguvugu
Uji wa ngano isiyokobolewa
Kipande cha tikiti au ndizi ya kupika iliyoiva vizuri
🕙 Saa 4 asubuhi:
Karanga au korosho kiasi (husaidia nyuzinyuzi)
Glasi ya maji
🕛 Mchana:
Wali wa brown rice au ugali wa mtama
Maharage/mbaazi
Mboga za majani nyingi
Glasi ya maji
🕓 Saa 10:
Papai au parachichi
Glasi ya maji
🕖 Usiku:
Viazi vitamu au muhogo wa kuchemsha
Samaki wa kuchemsha
Mboga ya majani (spinachi/malenge majani)
Glasi ya maji
Siku ya Tatu
🕗 Asubuhi:
Glasi ya maji ya uvuguvugu
Uji wa mchanganyiko wa nafaka (mtama, uwele, ulezi)
Kipande cha embe au parachichi
🕙 Saa 4 asubuhi:
Ndizi ya kupika iliyoiva vizuri au juisi ya asili ya papai
Glasi ya maji
🕛 Mchana:
Ugali wa dona
Maharage au mbegu za maboga
Mboga ya majani yenye mafuta kidogo (kama mlenda kwa nazi kidogo)
Glasi ya maji
🕓 Saa 10:
Tunda lolote lenye maji (tikiti, nanasi)
Glasi ya maji
🕖 Usiku:
Supu ya mboga mboga na dengu
Kipande cha viazi vitamu
Glasi ya maji
Rejea za mada hii:
Duca LM, Gorski T, Negi K, et al. Pharmacological treatments for constipation: A review of current evidence. J Clin Gastroenterol. 2019;53(1):1-9. doi:10.1097/MCG.0000000000001083
Strid H, Törnblom H, Lindberg G, et al. Chronic constipation in the general population: a study of the prevalence, risk factors, and impact on quality of life. Scand J Gastroenterol. 2003;38(6):584-91. doi:10.1080/00365520310003056
Iwao T, Nakashima Y, Fukuda Y, et al. Effect of fiber supplementation on constipation in patients with gastrointestinal disorders. World J Gastroenterol. 2013;19(7):1009-14. doi:10.3748/wjg.v19.i7.1009
Bramble MG, Veldhuis R, Selzer F, et al. Probiotic treatment for constipation in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2016;(7):CD008308. doi:10.1002/14651858.CD008308.pub3Vasilenko A, Kral T, Dembinski J, et al. The effect of high-fiber fruits and vegetables on constipation management: A systematic review. J Nutr. 2018;148(2):286-94. doi:10.1093/jn/nxx006
Lee JH, Nam YR, Lee SW, et al. Effectiveness of herbal teas in managing constipation: A review of the literature. J Altern Complement Med. 2017;23(3):172-80. doi:10.1089/acm.2016.0289
Kuo B, Anand A, Kuo F. Constipation in the elderly: A review of prevention and treatment options. J Clin Gastroenterol. 2019;53(9):615-25. doi:10.1097/MCG.0000000000001072
Trocki O, Fitzsimmons R. The role of fiber in managing constipation. Nutr Health. 2016;22(1):45-50. doi:10.1177/0260106015624073
Chia seeds and gut health: Benefits and effects. Harvard Health Blog. Available at: https://www.health.harvard.edu/blog/chia-seeds-and-gut-health-2021-11. Imechukuliwa 14.04.2025