Kirusi Rota A

Kirusi Rota A ni kirusi kinasababisha maambukizi kwenye mfumo wa chakula na kusababisha homa ya kuharisha inayoambatana na kuharisha sana hasa kwa watoto. Kirusi huyu hudhuru ukuta wa epithelia uliofunika kwa ndani ya utumbo mwembamba.

Kirusi Rota A kimeanza mwaka gani?

Tafiti zinaonesha kuwa Askofu na wenzake ndio walikuwa wa kwanza kugundua kirus rota A kwa mara ya kwanza mwaka 1972 walipoona kwa hadubini kirusi chenye umbile la ringi kwenye haja kubwa ya mtoto mwenye homa kali ya matumbo huko Australia.

Genus na familia ya kirusi Rota A

Kirusi Rota A ni kimoja wapo kwenye genus ya Rota virus na familia ya Reoviridae. Virusi katika familia hii hufahamika kwa kuwa na strendi mbili ya RNA pia husababisha Homa ya matumbo kwa watoto.

Sifa za kirusi

Rota A ni moja ya kirusi cha strendi mbili ya RNA. Kirusi hiki ni familia ya virusi vya Reoviridae. Familia hii ina sifa zifuatazo;

• Wana RNA mbili

• Ana Strendi mbili ya RNA

• Ukuta wa juu ya seli yake umefungwa na shelled capsid mbili

• Wana umbile la duara (wheel)

• Wana kipenyo cha 70nm

• Genome yake ina segment 11

Genera za Kirusi rota A

Reoviridae imegawanyika katika genera nane;

• Orthoreovirus

• Coltivirus

• Rotavirus

• Orbivirus

• Aquareoviru

• Cypovirus

• Phytoreovirus

• Fijivirus 

Genera zinazopatikana kwa binadamu ni;

• Orthoreovirus

• Coltivirus

• Rotavirus

• Orbivirus

Kirusi hutunzwa na nani?

Kirusi Rota A hutunzwa na binadamu.

Kirusi Rota A kinaenezwa kwa njia gani?

Kirusi Rota A kinaenezwa kwa njia zifuatazo;

• Kula chakula kilichoandaliwa na mtu mwenye maambukizi ambaye hakunawa mikono yake baada ya kutoka chooni

• Kutumia maji ya kunywa au chakula chenye vimelea

• Kushikana mikono na mtu mwenye maambukizi ambaye hakunawa mikono baada ya kutoka chooni

• Watoto kugusa sehemu chafu pia kupeleka mdomoni bila kunawa mikono

Vihatarishi vya kupata maambukizi ya kirusi Rota A

• Mtu yeyote ambayo hajapata chanjo ya kirusi Rota A hasa watoto.

• Watoto wenye miezi 3 hadi 35

• Watu ambao umri umeenda sana

• Watu wazima wanaolea watoto wenye maambukizi

Dalili

Dalili za homa ya kuharisha kutoka na maambukizi ya kirusi Rota A huanza kuonekana ndani ya siku mbili baada ya mtu kupata maambukizi. Dalili hizo ni;

• Kuharisha choo chenye majimaji na wakati mwingine damu kidogo.

• Kupata homa

• Kutapika

• Tumbo kuuma

• Kukosa hamu ya kula

• Mwili kukosa nguvu na kuchoka

Ishara mbaya za kuharisha zinazotakiwa kukufanya kuonana na daktari haraka;

• Mdomo kukauka

• Miungurumo ya tumbo kuongezeka

• Macho kuingia ndani

• Ngozi inapovuta kwa kufinya kujirudi taratibu sana

• Mapigo ya moyo kwenda kasi

• Kupungua uzito

Vipimo vya kirusi Rota A

• Kuotesha kirusi

• Picha nzima ya damu

• Kiwango cha madini kwenye damu

• Kipimo cha haja kubwa

• Latex agglutination

• Enzyme immune Assay

Magonjwa yanayofanana na Rota A

Magonjwa yanayoweza kufanana dalili na homa ya matumbo ni pamoja na;

• Amoebiasis

• Giardiasis

• Kuishiwa maji kwa mtoto

• Gastroenteraitiz

• Gastroenteraitiz ya watoto

• Maambukizi ya salmonella kwa watoto

Matibabu ya Ugonjwa wa homa ya kuharisha

Hakuna matibabu maalum kwa ajiri ya ugonjwa wa homa ya kuharisha, ila mgonjwa anaweza pata yafuatayo;

• Hakikisha njia ya hewa, upumuaji na mzunguko wa damu uko vizuri

• Mtoto atapatiwa ORS kwaajiri ya kunywa au kuongezewa maji kwenye mishipipa kama ana upungufu mkali wa maji. Maji huwa na madini sodium, potassium, chloride na kalisiamu kwa njia ya mshipa

• Mtoto anatakiwa apate muda mwingi wa kupumzika

• Mtoto atapata panadol kushusha homa

• Mtoto atapatiwa madini Zinc ili kupunguza kuharisha na kuponya utumbo

• Mtoto atapatiwa dawa za kuzuia kutapika kama anatapika sana

Kinga

Fanya yafuatayo ili uweze kuwakinga wengine endapo umepata maambukizi;

• Pata chanjo ya kirusi Rota A kwa wakati sahihi

• Nawa mikono yako mara kwa mara baada ya kugusa sehemu yoyote hasa mara baada ya kuingia na kutoka chooni

• Nawa mikono ya watoto mara kwa mara kwa maji safi na sabuni

• Zingatia usafi kwa ujumla

Je kuna chanjo ya kirusi Rota A?

Chanjo kwa ajiri ya kirusi Rota A ipo. Kuna chanjo aina mbili ambazo ni Rotateq inatolewa kwa mtoto wa wiki 6 hadi 32 na Rotarix inatolewa kwa mtoto wa wiki 6 hadi 24.

ULY clinic inakushauri uwasiliane na daktari wako siku zote kabla ya kuchukua hatua yoyote inayohusu afya yako

Wasiliana na daktari wa ULY clinin kwa ushauri na Tiba kwa kupiga nambza za simu au kubonyeza "Pata Tiba"chini ya tovuti hii

​

Orodha kuu

Rejea zamada hii;

1. Mayo clinic. Rota A virus. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rotavirus/diagnosis-treatment/drc-20351306. Imechukuliwa 17/09/2021. 

2. NCBI. Rota A virus. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK8558/. Imechukuliwa 17/09/2021. 

3. CDC. Rota A virus. https://www.cdc.gov/rotavirus/index.html. Imechukuliwa 17/09/2021. 

4. Medscape. Rota A virus. https://emedicine.medscape.com/article/803885-overview. Imechukuliwa 17/09/2021. 

5. Sciencedirect. Rota A Virus. https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/rotavirus. Imechukuliwa 17/09/2021.